Pilotariek mikroa daramate paparrean. Pilotaren hotsa eta pilotarien ahotsak nahasten direlarik. Ba al da gauza ederragorik kantxa batean?
ETB1en bitartez gure pantailetara iristen zaizkigun irudi ikusgarriei gehitzen badizkiegu pilotarien hotsak, euskaraz, bizi-bizi, aginduak eta animoak emanez, ba al da gauza ederragorik?
Txalotzekoa da egin duten hautu teknikoa, Pilotaren Etxetik.
Gernikako Jai-Alai pilotaleku ederrean gertatzen ari da, Neguko Winter Series txapelketa barruan.
Tamalez, ez da beti horrela izan. Eujenio Agirretxe frantziskotar idazleak kontatzen digu, “Baserriko leihotik: aldi hartako kezkak eta gogoetak, 1965-1975″ liburu gogoangarrian, bestelakoa zela egoera duela 48 urte. Merezi du irakurketa.
(Eskerrak eman nahi dizkiot Pruden Gartziari liburu honen gomendioa egiteagatik)
“Oraindik orain, pilotaleku batean sartu berria naiz. Ameriketatik etorritako adiskide bati lagundu behar niola, eta han ginen biok zesta puntako pilota saio ederraz ikusteko gogoz.
Hainbeste pilotaleku bada gure artean. Herriak, bere lanketa gogorraren ondoren eta artean, ondo mereziak dauzka zenbait atsedenaldi, jolas eta atsegin. Eta hor biltzen zaigu erruz, era bateko eta besteko norgehiagokak ikustearren, hango eta hemengo plaza eta lekuetan.
[…] Horietako bat ikusi dut oraintsu. Euskaldun jendez bete zen sasoiz eta jendea pozik zegoen igande arratsalde hartan. Nire inguru guztian ez nuen euskara besterik entzuten.
Ekin zioten beren lanari pilotariek. Han jardun ziren kementsu eta jator. Noizean behinka elkarri hots batzuk botatzen zizkioten: “voy”, “atrás” etabar. Ez nien hots bat ere euskaraz entzun.
Nigandik bertan, pilotari profesional batzuk bazeunden jokoa ikusten. Izen ospetsuko gizonak omen ziren han zeuden haiek. Haien hizketa ere erdarazkoa zela konturatu nintzen.
Eta diru-jokatzaile edo artekariak ere ez ziren oso gutxi, pilotaleku guztia istiluz betetzeko. Gizon bulloso haien deiadarrak ez ziren makalak. Gaur ez dago inon halako deiadarrik egiten duen sermolari edo bertsolaririk. Baziren haien artean halako baserritar itxura zeukaten diru-jokalariak ere. Beren diru-kontu eta joko-hots guzti-guztiak, ordea, erdarara zabaldu zituzten.
[…] Sortuberriak diren hainbeste festa-leku eta dantza-toki horietan, zenbat leku egiten ote zaio gure hizkuntza zaharran?
Nik ez dakit toki horietako berri askorik. Baina halako batean, sartu naiz Euskal Herriaren bihotzean dagoen pilotalekuan. Jendea erruz eta mardul ikusten dut hantxe. Aulkietan euskara da nagusi. Baina hango pilotari, diru-jokalari eta harreman guztiak osoki erdaldun aurkitu ditut.
Eta, bestaldetik berriz, inork horrelako jardunetan dabiltzanei euskaraz mintzatzea debekatu dienik ez dut sekula entzun. Zergatik baztertzen ote dute, bada, euskara?”.
Eujenio Agirretxe, 1973ko uztaila.