Egun gutxiko aldearekin agertu ziren komunikabideen aurrean Josemari Barrenetxea eta Koteto Ezkurra. Barrenetxea, Oriamendi taldeko arduraduna da, erremontea zulotik ateratzeko azken ahalegin enpresariala. Hurbiletik begiratuz gero, ordea, Barrenetxea erromantikoen uharteko azkeneko mohikanoa da.
Koteto Ezkurra egun batzuk geroago agertu zen medioen aurrean. 44 urte ditu eta, agur esateko ordua iritsi zaiola, aitortu zuen doneztebearrak. Etxeko egongelako apalak trofeoz eta txapelaz gainezka dauzka, baita oroitzapenez ere. Bera izan baita azken hamarkadetako erremonteko pilotari onena. Seguruenik, inoiz izan den handienetakoa ehun urteko historia duen pilota modalitatean. Datorren irailaren 26an jokatuko du azken partida, Hernaniko (Gipuzkoa) Galarreta pilotalekuan.
Kostako da beste Koteto bat sortzea baldintza normaletan. Are gehiago, erremonteak pairatzen ari den egoera iluna ikusita. Erremontea zulo batean sartuta dagoela esan zuen nafarrak, aldaketa sozialak medio; hitz bitan, zaleek bizkarra eman diotelako erremonteari.
Paradisu baten antzeko uhartean bizi ziren erremonte zaleak Ezkurrak debuta egin zuenean, orain dela 28 urte. Gaur egun, ordea, ozta-ozta irauten du bizirik. Noiz arte? Kalean da galdera.
Diru eske azaldu zen Barrenetxea Diario Vasco egunkarian; diru publiko eske , hain zuzen. 600.000 euroko aurrekontua dauka urtean Oriamendi enpresak erremonte profesionala kudeatzekoa, astean lau jaialdi eskaintzeko, jaialdi bakoitzean 150-200 ikusle biltzeko, bataz beste.
Eusko Jaurlaritzak 150.000 euroko diru laguntza eman zien, hiru urterako. Akordioa hiru urte bukatu zela eta, geroztik, ez dute erantzunik jaso euskal administrazioaren aldetik.
Galarreta, erromantikoen uhartea, nonbait, urrun samar gelditzen da Gasteiztik.
Duela 50 bat urte eraiki zen Hernaniko Galarreta pilotalekua. “Orioko erromantikoak”, izenarekin bataiatu zituzten garaiko prentsak sustatzaileak.
“Nola liteke frontoi bat eraikitzea hirigunetik hain urrun?”, galdetzen zuen jendeak. Erokeriatzat hartu zen. Are gehiago, 50 miloi pezetako inbertsioa zela jakin zenean. Eromena! Bada, urte bakar batean amortizatu omen zuten inbertsioa Orioko erromantikoek.
Ukaezina da erremontea maite zutela oriotar enpresariek. Ukaezina den bezala negozio bezala sortu zela Galarreta, negozio egiteko sortu ziren bezala gainerako pilotalekuak, modalitate ezberdinetan. Ahalik eta diru gehiago irabazteko asmoz. Pilota industrialaren zainetan, beraz, odolaren ordez, pezetak lehen, euroak gero, ibili dira.
Apustuzaleek beste eremu erakargarriagoetara jo dute, ihes egin dute uhartetik. “Orioko erromantiko” haiek hilobiratu zituzten eta beraiekin batera, banan-banan, uharteko biztanleak. Galarretako gain-behera etenik gabekoa izanda. Meategia agortu arte atera zioten zukua. Zikloa, beraz, amaitutzat eman al daiteke. Kotetoren erretiroak mezu sinbolikoa ote darama. Zisnearen kanta?
Erresistentziak badira, Josemari Barrenetxeak ez du amorerik eman nahi. Erromantiko honek sakrifizioa eskatzen du sakrifikatuta izan aurretik. 31 pilotariz osatutako koadroa nahikoa sakrifikatzen ari da uhartea ur gainean mantentzearren, diru apurra eramanez etxera. Erremontea maite dutelako jarraitzen dute. Erremontea bizirik ikusi nahi dutelako.
Barrenetxea kexu agertu zen prentsaurrekoan. Zergatik ez beraiei ere beste modalitateei ematen zaien diru-laguntzak? Bere esanetan, 2.000.000 euroko laguntza du urtean esku-pilotari; palak, 1.400.000; zesta-puntak, 200.000.
Koteto Ezkurra irailaren 26an jokatuko du azken partida. Egun horretan, Galarreta uhartea leporaino beteko da. Babestuta sentituko da Doneztebeko fenomenoa. Erromantikoz inguratuta; baita ere, azken urteetan agertu ez direnak ere aldamenean izango ditu.
Sinbolismoz jositako agurra izango da. Kotetok erretiroa hartuko du, erremonteak iraungo al du?